Onderzoekers van de Katholieke Universiteit Leuven pleitten vorige week in deze krant en in een positiepaper voor het voeren van een volwassen maatschappelijk debat rond abortus. Een voorstel dat minister Verlinden “samen met collega’s in de federale regering ter harte neemt en ten volle ondersteunt”.
Wel, wat een prachtig idee. Een maatschappelijk debat, ik ben er helemaal klaar voor. Laten we daar dus maar meteen een planning voor opmaken, en laat ons de raadgevingen van de academici van de KU Leuven als leidraad nemen.
Ten eerste, adviseren ons de experten uit Leuven, moeten we niet te veel vertrouwen op de adviezen van experten. Die leveren enkel feiten aan, en koppelen daar onterecht adviezen aan, bijvoorbeeld dat de abortustermijn minstens naar 18 weken moet worden uitgebreid. Maar uit feiten volgen geen morele oordelen, weet elke doorgewinterde filosoof. Dat klopt: om een ethische analyse te maken heb je ook ethische kaders (waarden en normen) en robuuste argumentatie nodig. Inzicht in de geleefde ervaringen van de betrokkenen kan ook geen kwaad.
Dus laat ons aan het gesignaleerde probleem tegemoet komen door niet enkel mensen te consulteren met feitelijke, biologische kennis, maar ook mensen die thuis zijn in ethische en juridische kaders en argumentatie, vanuit verschillende levensbeschouwelijke achtergronden, en mensen die persoonlijke ervaring hebben met de morele gevoeligheden. We kunnen hen vervolgens vragen om hun bevindingen netjes te bundelen in een uitgebreid rapport van 300 bladzijden, waarin ze de maatschappelijke bezorgdheden op een ernstige manier onderzoeken.
Daarin zou ruimte zijn om een reeks aanbevelingen met argumenten en tegenargumenten op te lijsten, op basis van gedeelde maatschappelijke waarden. We kunnen bijvoorbeeld op bladzijden 235 tot 244 ruimte maken om dit te doen voor het advies over het uitbreiden van de termijn naar minstens 18 weken, zodat we kunnen lezen dat een verlenging van de termijn tot 20 of 22 weken nauwer zou aansluiten bij de waarden van de meerderheid van de werkgroep, maar dat minstens 18 weken een verdedigbaar compromis zou kunnen zijn.
Complex
Een tweede Leuvense vuistregel: blijf weg van elk simplisme. De situatie is immers complex! Het gaat niet enkel om zelfbeschikking van de individuele vrouw, ook het perspectief van hulpverleners is belangrijk, want abortus is voor hen ook emotioneel en moreel belastend. Alweer: helemaal akkoord.
Oplossing: we vullen onze werkgroepen aan met mensen die dag in dag uit mensen begeleiden die ongewenst zwanger zijn of zwangerschappen afbreken en organiseren hoorzittingen met betrokkenen zodat we de complexiteit vatten. Ik stel voor dat we, ik zeg maar wat, bladzijden 138 tot 210 van het rapport wijden aan een analyse van de huidige abortuspraktijk in al zijn complexiteiten en hoe die ervaren wordt door de mensen die ermee in aanraking komen.
Verder kunnen we misschien ook bladzijden 104 tot 137 besteden aan de relevante ethische principes en argumenten. Niet enkel het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw komt hier aan bod, maar ook de morele status van het embryo en de foetus, reproductieve en sociale rechtvaardigheid, burgerschap enzovoort. Goed dat men ons, simpele zielen, deze suggestie doet om tot een beter debat te komen.
Wel, ik heb geweldig goed nieuws voor onze regeringspartijen: alles waar de positiepaper (die ze zo gretig verslonden) om vraagt, werd reeds gedaan! Het maatschappelijk debat woedt al decennia, niet enkel in de brede samenleving, maar ook in de politiek en zeer zeker in de zorgverlening. Of dacht men dat de oproep van 144 (!) maatschappelijke organisaties om het parlement eindelijk te laten spreken, zomaar uit de lucht kwam vallen?
Polarisatie
En het is wel degelijk een volwassen debat, dat netjes wordt beschreven en gevoerd in een omvattend en genuanceerd rapport dat consensus gezocht – en in zeer grote mate gevonden – heeft bij een brede groep mensen, inclusief de eerste auteur van de Leuvense positiepaper. Een rapport dat de complexe realiteit niet verbloemt, maar ook niet besmeurt, los van partijpolitiek.
Geen polarisatie, geen nauwe focus op de termijn en wachttijd, maar wel de nadruk op preventie en ja, zorgethici uit Leuven, zeer expliciet ook op een zorgzame ondersteuning van de betrokkenen, in plaats van culpabilisering of criminalisering, ook als men na 12 weken komt aankloppen.
Dames en heren van de regeringspartijen, voor elk van jullie vertragingsmaneuvers betalen vrouwen in nood de prijs. Zelden werden de vertegenwoordigers van het volk zo omvattend geïnformeerd over een thema voor ze erover stemden, wat ze in eer en geweten zouden moeten kunnen doen. Want een maatschappelijk debat moet niet enkel gevoerd worden, het moet ook gehoord worden.